شاید در این چند روز با این سؤال در بین دوستان و آشنایان برخورد کرده‌ایم اگر برای نوروز ایرلاین های خارجی پرواز خود را به ایران متوقف کنند یا در روزهای آتی پرواز خود را از سر بگیرند در حالی که همچنان ایرلاین ایران ایر همچنان به پروازهای خود در مسیرهای اروپایی ادامه می دهد و کنسولگری ها همچنان به صدور ویزا و پذیرش مسافر مشغول هستند، در صورت کنسلی مسافر چه اتفاقی برای استرداد هزینه‌های ثبت نام شده مانند بلیط هواپیما ، هتل .. پیش خواهد آمد؟
آیا ایرلاین بلافاصله مبلغ بلیط را استرداد می‌نماید؟آیا آژانس مسافرتی کلیه مبالغ تور را بلافاصله به ما برمی‌گرداند؟آیا آژانس مسافرتی هزینه‌ای بابت جریمه کنسلی تور از ما کسر می‌کند؟تکلیف هزینه های غیرقابل استرداد مانند هتل های گارانتی شده اروپایی، ترجمه مدارک، ورودی سفارت، پروازهای داخل اروپا، چارتر اتوبوس و بلیط قطار مسیرهای اروپایی و… را آژانس هواپیمایی به تنهایی باید متحمل کلیه جرایم گردد؟مسافرانی که اقدام به رزرو تورهای خارجی مانند تور اروپا یا آسیا نموده اند چه کار باید بکنند؟اگر به محض ورود به کشوری بدون داشتن علائم آنفولانزا قرنطینه شدیم شرایط تور به چه شکلی خواهد شد؟
این‌ها یکی از تعداد اندک سؤال‌هایی است که ممکن است برای هر مسافری پیش بیاید.
در این مقاله می‌خواهم جواب سؤالات فوق را به صورت کوتاه تا امروز بررسی نمایم.
طی بخشنامه ای که سازمان میراث فرهنگی کشور مورخ ۰۶/۱۲/۹۸ اعلام کرد (باتوجه به شیوع ویروس کرونا و پیشگیری و کنترل تأسیسات گردشگری) همچنین ماده ۱۳ حقوق شهروندی – مفاد قرارداد گشت‌های داخلی و خارجی و ماده ۱۲ شیوه‌نامه اجرایی ذخیره و ابطال اتاق در واحدهای اقامتی از اول اسفند ماه، چنانچه مسافری درخواست انصراف از سفر نماید، دفاتر خدمات مسافرتی، مراکز اقامتی و ایرلاین ها بایستی کل مبلغ دریافتی را به مسافر بازگردانند، بدون هیچ جریمه‌ای!!!
تاکنون مسئله واضح است و کلیه ایرلاین های داخلی و مراکز اقامتی بایستی از قانون تبعیت کنند و برای گذر کشور از این شرایط همکاری نمایند.
اما مسئله اساسی در مورد هتل‌ها، کارگزارها و ایرلاین های خارجی وجود دارد که در بخشنامه فوق‌الذکر به این صورت اشاره شده است:
(مدیران تأسیسات گردشگری ضمن اطلاع‌رسانی و توجیه دقیق شرایط حاکم در مبدأ و مقصد سفر، تمهیدات لازم را برای هرگونه کنسلی احتمالی و باز پس گرداندن وجوه گردشگران در قراردادهای کاری خود با ارائه‌کنندگان خدمات گردشگری در داخل و خارج کشور مدنظر قرار دهند.)
در این بخش از بخشنامه انگار مسئولین به مسائل فنی اصلاً توجه نداشته‌اند چراکه اشاره شده به اینکه در قراردادهای خود به مورد کرونا اشاره کنند!
می‌خواهم این مسئله را بیشتر مورد بررسی قرار دهم و استدلال کنم که مسئله ورود ویروس کرونا شش روز است که اعلام رسمی شده است.
وضعیت آژانس‌های گردشگری با توجه به شیوع کرونا و بخشنامه سازمان میراث فرهنگی
آژانس‌ها و دیگر مؤسسات گردشگری از سه تا شش ماه قبل اقدام به اخذ قرارداد با کارگزارها می‌کنند و برخی دیگر خودشان به طور مستقیم جهت رزرو پرواز، هتل و خدمات زمینی برای مقاصد خارجی اقدام می‌کنند و حال آنکه ثمره زحماتشان را باید پس از شش ماه رکود و سکته در صنعت گردشگری در بازه عید برداشت نمایند تا بتوانند از پس هزینه‌های گزاف برآیند، در غیر این صورت قدم به نابودی کامل این صنعت و فعالان آن برداشته ایم.
در این زمان مسافر به آژانس مراجعه می‌نماید و درخواست کنسلی تور را برای نوروز دارد و اینجاست که کامل و کارشناسانه نبودن بخشنامه فوق پررنگ‌تر می‌شود، چراکه مسافر انتظار دارد آژانس در اسرع وقت اقدام به استرداد کل مبلغ بدون کوچک‌ترین جریمه کنسلی کند.
در مورد تورهای آسیایی آیا غیر از این است که آژانس درصد زیادی از مبالغ را به کارگزار، هتل و ایرلاین پرداخت کرده است، آیا منطقی است که قراردادهایی که شش ماه قبل منعقد شده‌اند به محض درخواست کنسلی از طرف آژانس استرداد کنند؟
در صورت مثبت بودن چگونه وجوه را استرداد نمایند (با وجود تحریم‌ها)؟
آیا هیچ هزینه‌ای از قبل صدور ویزا برای مسافر انجام نپذیرفته است؟
یک مثال دیگر:
مسافر اقدام به کنسلی یک تور خارجی مثلاً تور بلغارستان یا تور فرانسه نموده، در شرایطی که ویزا صادر شده، ترجمه مدارک صورت پذیرفته، هتل پرداخت شده و سایر خدمات از جمله پرواز مستقیم ایران ایر هم کاملاً پابرجاست و هم‌اکنون نیز مسافران ایرانی به مقاصد پاریس، وین، آمستردام، کلن، فرانکفورت، هامبورگ و میلان بدون هیچ مشکلی در مبادی ورودی و فرودگاه‌ها اعزام می‌شوند و بحث این است آیا یک گردشگر سالم ایرانی با وجود داشتن ویزای معتبر، آژانس هواپیمایی معتبر، ایرلاین وطنی معتبر و پذیرش بدون مشکل کشور مقصد در یک شرایط سالم و سلامت اقدام به کنسلی نماید، در حالی که منبعی برای آن وجود ندارد و کلیه جرائم مربوط توسط آژانس زحمتکش متحمل گردد.
آیا این حق توراپراتورهای بزرگ ایران است؟
دگربار تکرار می‌نمایم کاملاً غیرکارشناسانه اقدام به نابودی کامل و ضربه فنی به پیکره گردشگری وارد نموده‌ایم.
آیا دفاتر خدمات گردشگری می‌توانند چنین هزینه‌هایی را از قبیل کارمزد صدور ویزای شینگن و ترجمه مدارک که استرداد نمی‌گردند و دیگر هزینه‌ها از جمله خدمات زمینی و هتل را به مسافر استرداد نمایند؟
در مورد پروازها هم کاملاً مطلع هستید که ایرلاین های خارجی کمترین همکاری را دارند و سازمان می‌تواند از حقوق آژانس و مسافر دفاع نماید و اهرم فشاری بر ایرلاین ها به جای صدور عجولانه چنین بخشنامه‌ای بهتر نبود عواقب آن را بررسی نمایید. در این شرایط سازمان میراث فرهنگی و گردشگری مواجه خواهد بود با سیل عظیم شکایات بین مسافران و آژانس‌ها که غیرقابل حل است.
اگر کارگزارها حاضر به استرداد مبالغ نشوند چه اتفاقی خواهد افتاد؟
اگر فقط بخشی از هزینه‌ها استرداد شود چی؟
اگر زمان استرداد طول بکشد چی؟
اگر ایرلاین ها پروازهایشان برای نوروز دایر باشد چه اتفاقی رخ خواهد داد؟ (بعضی ایرلاین ها اعلام کرده‌اند که از تاریخ ۱۳ مارس احتمال دارد پروازها را مجدداً به جریان بی اندازند)
به نظر می‌رسد بهتر است بخشنامه فوق هرچه سریع‌تر مورد بررسی مجدد قرار گیرد تا هیچ حقی از مسافر و آژانس مسافرتی ضایع نگردد.
سالانه از سراسر ایران و کشورهای مسلمان تورهای گردشگری بسیاری به مشهد مقدس عازم می شوند. مشهد را شهر امام رضا (ع) می خوانند و بی تردید اعتبار و شهرت مشهد تماماً وابسته به حضور گرامی ایشان است. پژوهش ها نشان می دهد در مقایسه با هر جای دیگری در ایران، بارگاه مقدس امام هشتم بیشترین درصد گردشگر را به کشور جذب کرده است. در درون ایران نیز عشاق اهل‌بیت، مشهد را به هر جاذبه گردشگری دیگر ترجیح داده اند. شاید به سختی بشود یک ایرانی پیدا کرد که حداقل یک بار در عمرش به مشهد مشرف نشده باشد. از همین رو شاید صحبت کردن از ویژگی های شهر مشهد تنها تکرار مکررات به نظر برسد. با این حال شهر مشهد اسرار زیادی در دل دارد که ممکن است همه آن ها را ندانید. با سفرمیهمراه شوید تا سری بزنیم به مقدس ترین شهر ایران.
قدمت پیش از تاریخ
شاید نام رودخانه کشف رود در خراسان را شنیده باشید. این رودخانه محل تجمع قدیمی ترین انسان های نخستین در ایران است. به تعبیر دیگر اولین ساکنین ایران، مشهدی بودند. البته شهرهای زیادی با سابقه سکونت انسان از ۵ تا ۹۰ هزار سال مدعی اولین سکونتگاه بشرند. با این حال هیچ کدام از این اعداد را نمی شود با قدمت یک میلیون ساله ی اقامت بشر در مشهد مقایسه کرد. قطعات کوارتزی کشف شده از این انسان های نخستین نشان می دهد که مشهدی های باستان توان ابزار سازی داشتند و تمدن در این ناحیه بسیار زودتر از دیگر نواحی ایران و حتی بیشتر، تمدن های باستانی جهان آغاز شد. همین قدمت سبب می شود که آثار باستانی و اشیاء سفالین زیادی از دوران سنگی و بعد از آن در مشهد و اطراف آن کشف شود. اشیاء کشف شده در مشهد سبب شد نظریه های زیادی در مورد خروج اولیه انسان از قاره آفریقا دچار اصلاحاتی بشوند. در آن دوران بخش اعظمی از ایران زیر آب بود، در بیشتر مناطق امکان زندگی انسان وجود نداشت.
دوران تاریخی
از گذشته ی مشهد چیز زیادی نمی دانیم. در شاهنامه اگر اشاراتی به خراسان و گشتاسب و اسفندیار می شود، تنها مبنای افسانه ای دارد. اما از نظر تاریخی نخستین درک ما از حکومت در خراسان به دوران حکومت مادها باز می گردد. مادها پیش از تشکیل امپراتوری هخامنشی بر قسمت هایی از ایران حکومت می کردند. به احتمال بسیار زیاد آن ها در بخش هایی از خراسان نیز حضور داشتند. آثاری از حضور مادها در خراسان شمالی به دست آمده است که احتمال وجود شهری در موقعیت کنونی مشهد در این دوران را تقویت می کند. همچنین خراسان در زمان هخامنشی، اشکانی و ساسانی نیز از مراکز مهم ایران به شمار می رفته است. در آن زمان بلخ، هرات، نیشابور و مرو از مهم ترین شهرهای خراسان بودند. هرات مرکز این ولایت به شمار می رفت.
دوران بعد از اسلام
بعد از اسلام نیز هرات یکی از مهم ترین شهرهای ایران و خراسان بود و شعرا، علما و سخنوران زیادی در این شهر ظهور می کردند یا از شهرهای دیگر به هرات می رفتند تا در حضور آن ها کسب فیض کنند. خواجه عبدالله انصاری یا پیر هرات از جمله این مفاخر برای جهان اسلام است. اما مشهد از زمانی مشهد شد که امام هشتم شیعیان پایش را در این زمین گذاشت. در زمان صفویان و با رسمی شدن مذهب شیعه توجه به مشهد الرضا، به معنای محل شهادت امام رضا افزایش پیدا کرد. در زمان افشاریان شهر مشهد پایتخت ایران شد و در آن دوران به مهم ترین شهر ایران بدل گشت. مشهد از آن به بعد در کانون توجه بود و حالا بعد از تهران مهم ترین شهر ایران محسوب می شود.
بزرگ ترین مسجد دنیا
مجموعه حرم مطهر امام رضا با دارا بودن ۵۹۸،۶۵۷ متر مربع مساحت، حدود یک و نیم برابر بزرگ تر از مسجد امام خمینی در اصفهان، مسجد الحرام در مکه و مسجد النبی در مدینه است. مساحت حرم مطهر امام رضا علیه السلام چهل برابر از کلیسای اعظم واتیکان بیشتر است. در واقع این مجموعه بزرگ ترین عبادتگاهی است که تا به امروز به دست بشر ساخته شده است. کهن ترین قسمت های مسجد به دوران تیموریان باز می گردد. اما بیشترین قسمت ها در دوران صفویه ساخته شده اند. شاه تهماسب و شاه عباس توجه زیادی به حرم مطهر داشتند و برای همین هزینه ی زیادی برای ساخت این مجموعه اختصاص دادند. از جمله به فرمان شاه تهماسب صفوی، کاشی کاری های گنبد جمع آوری شد و گنبدی از جنس طلا روی گنبد اصلی قرار گرفت. به این ترتیب لایه ی درونی گنبد، نشان دهنده ی گنبد اصلی و لایه ی بیرونی به جا مانده از عصر صفوی است. نادر شاه افشار نیز پس از جمع آوری غنائم فراوان از جمله در نبرد با هند، ایوان صحن تیموری، ایوان صحن عباسی و گلدسته های ایوان شمالی را طلا کاری کرد. از زیباترین قسمت های این حرم، ضریح مطهر است که محمود فرشچیان طراحی آن را بر عهده داشته است. این ضریح پنجمین ضریحی است که برای بارگاه ساخته شد.
آرامگاه نادرشاه افشار
نادرشاه افشار، آخرین کشورگشای شرق بود که نبردش با هندوستان بسیار مشهور است. برخی از او به نیکی یاد می کنند، اما نادر شخصیت پیچیده ای دارد و درک آن ساده نیست. کشتارهای او در هندوستان و بعد کور کردن ولیعهد خودش مثبت بودن چهره او را دچار تردید می کند. به هر ترتیب در زمان پهلوی دوم تصمیم بر آن شد که مقبره ای در شأن نادر بسازند. هوشنگ سیحون معمار این پروژه شد. او که معماری بناهایی چون آرامگاه مشهور ابن سینا، آرامگاه حکیم ابوالقاسم فردوسی، آرامگاه خیام و آرامگاه کمال الملک را طراحی کرده است، برای طراحی این بنا نیز سنگ تمام گذاشت. بر روی این مقبره مجسمه ی اثر ابوالحسن صدیقی قرار دارد. شاید مجسمه فردوسی در میدان فردوسی تهران مشهورترین اثر او باشد. اما صدیقی در این اثر بار دیگر نشان داد که عنوان میکل آنژ شرق برازنده ی او است. حالا آرامگاه نادر، پس از حرم مطهر امام رضا دومین جاذبه ی دیدنی در مشهد است و گردشگران زیادی را به سوی خود جذب می کند.
محال است کسی به خراسان برود، بی آنکه سری به پدر شعر فارسی بزند. حکیم ابوالقاسم فردوسی با سرودن شاهنامه تلاش مهمی در راستای حفظ فرهنگ ایرانی، در کنار فرهنگ اسلامی کرد. در آن روزگار زبان عربی جایگاه ویژه ای در مباحث ادبی و علمی ایران پیدا کرده بود و این خطر وجود داشت که زبان و فرهنگ فارسی به طور کامل از بین برود. نظیر اتفاقی که در مصر و یا کشورهای دیگر افتاد. فردوسی کتاب را با مدح حضرت رسول آغاز می کند تا نشان دهد که فرهنگ اسلامی و ایرانی منافاتی با هم ندارند. از این نظر ایشان را باید از اولین نظریه پردازان فرهنگ ایرانی-اسلامی دانست. بدون او ممکن بود ما یکی از این دو بال پرواز را از دست بدهیم. طرح اولیه آرامگاه فردوسی به آندره گدار، معمار حافظیه سپرده شد. گدار بنایی به شکل اهرام مصر طراحی کرد که با مخالفت رو به رو شد. بعد از او هوشنگ سیحون بر اساس طرحی از طاهرزاده بنای کنونی را اجرا کرد. این بنا بی شباهت به مقبره کورش نیست و المان هایی از تخت جمشید را در خود دارد که با دقت و کیفیت بی نظیری اجرا شده است. شاید بدتان نیاید سری هم به روستای پاژ، زادگاه فردوسی بزنید. در این روستا خانه ای وجود دارد که آن را به نام خانه فردوسی می شناسند. به عقیده کارشناسان این نظریه درست نیست و خانه مذکور کم تر از صد سال قدمت دارد.
مجموعه هارونیه
اگر تا آرامگاه فردوسی رفتید، در همان نزدیکی می توانید سراغ مجموعه تاریخی هارونیه را نیز بگیرید. افسانه های زیادی در مورد مجموعه هارونیه و ارتباط آن با هارون الرشید بیان می شود که بیشتر این افسانه ها هیچ ریشه ای در حقیقت ندارد. همچنین معرفی کردن این بنا به عنوان مقبره امام محمد غزالی نیز خالی از اشکال نیست. هرچند سنگ سیاهی به یاد امام غزالی در این مکان نصب شده است. کشف پی بنای آتشکده در این مجموعه سبب شد که افسانه آتشکده بودن بنای هارونیه مطرح شود. اما بنای امروزی بر روی محلی که پیش تر آتشکده بوده ساخته شده است. این بنا متعلق به قرن هشتم هجری است، و هارون الرشید در قرن دوم زندگی می کرد. پس ممکن نیست که هارونیه زندانی متعلق به هارون باشد. برخی بنای هارونیه را مدرسه می دانند و برخی دیگر خانقاه. البته بسیاری نیز این جا را مقبره می دانند، اما کسی به غیر از امام محمد غزالی. به هر حال این بنای کهن، بنایی زیبا است که ارزش بازدید دارد.
چهارطاقی بازه هور
اگر به دنبال یک بنای واقعاً قدیمی می گردید، می توانید از چهارطاقی بازه هور دیدن کنید که از جمله کهن ترین بناهای خراسان به شمار می رود. این آتشکده که در نزدیکی روستای رباط سفید قرار دارد مربوط به اواخر دوران اشکانی و یا اوایل دوران ساسانی است. برخی گنبد بازه هور را قدیمی ترین بنای گنبدی در ایران دانسته اند. مسئله ساخت گنبد بر روی پلان مربعی مسئله هندسی بسیار دشواری بود که یونانیان از اجرای آن عاجز بودند. این دانش مهندسی بعدها برای ساخت مساجد نیز به کار رفت و دیگر کشورهای مسلمان نیز موفق به اجرای گنبد شدند. آتشکده بازه هور نه تنها یک عبادتگاه بود بلکه با ویژگی های خاصی که داشت می توانست سال نو، شروع فصل تابستان، شروع فصل پاییز و نیز آغاز زمستان را نیز به دقت تعیین کند. این اثر از نخستین آثار ثبت شده در فهرست ملی ایران است و در کنار تخت جمشید و کتیبه بیستون از مهم ترین بناهای ایران مربوط به دوران پیش از اسلام به شمار می رود.
باغ مینیاتوری مشهد
اگر قصد دارید تمام ایران را در یک نگاه ببینید سری به باغ مینیاتوری مشهد بزنید. در این باغ اعجاب آور که ۸ هکتار مساحت دارد می توانید ماکت معروف ترین دیدنی های ایران را در کنار هم ببینید. ماکت بنای تخت جمشید یکی از جذاب ترین بخش های این باغ است. در این مجموعه می توانید ماکتی از آرامگاه فردوسی، آرامگاه عطار، پل خواجو و سد کرخه را نیز پیدا کنید. مجموعه در دست گسترش است و به مرور بخش هایی به آن افزوده خواهد شد. پیست مسابقه ماشین های کنترلی نیز از سرگرم کننده ترین بخش های این باغ است. از بهترین قسمت های بوستان مینیاتوری مشهد می شود به زمین بازی کودکان اشاره کرد. در این زمین بازی سعی شده است تا بازی های سنتی و محلی ایرانی احیا شوند. این زمین بازی می تواند الگویی باشد برای زمین های بازی دیگر شهرهای ایران، که البته هنوز با ایده آل فاصله زیادی دارد.
روی دیگر مشهد
اگر به تماشای آثار معماری باشکوه و بناهایی که حرف های زیادی در مورد تاریخ ایران در دل دارند علاقه مند نیستید، مشهد هنوز می تواند در کنار زیارت شما را سرگرم کند. برگزاری تورهای مشهد و حضور میلیون ها زائر و جهانگرد سبب شده است که مشهد بهترین زیر ساخت های گردشگری ایران را در خود جای داده باشد. بی اغراق می توانید بهترین غذاها، بهترین هتل ها و بهترین خدمات گردشگری ایران را با قیمتی بسیار مناسب پیدا کنید. روستای اعجاب آور و بسیار خوش آب و هوای زشک، روستای ییلاقی نغندر، پارک کوهستانی کوهسنگی، پارک جنگلی وکیل آباد و بوستان بزرگ ملت انتخاب های زیادی برای تفرج و طبیعت گردی در اختیار شما می گذارد. بسیاری از بهترین مراکز خرید ایران در مشهد جمع شده اند. اما برای تفریح اگر به دنبال فضاهایی مد روزتر هستید، طرقبه و شاندیز انتخاب ایده آلی است. شاید این دو منطقه از مشهورترین تفرجگاه ایران باشند. نام این دو شهر بر رستوران ها و مجموعه های تفریحی سراسر کشور دیده می شود. وقت آن است که خودتان کشف کنید دلیل این شهرت عالم گیر چیست.
